Er is weer eens een rel uitgebroken over een podcast van Jort Kelder. Hij schijnt zich ongenuanceerd te hebben uitgelaten, waarna hij bij Jinek nog een keer mocht komen uitleggen waarom dat inderdaad best dom was maar vooral niet serieus. Hij had Esther van Fenema te gast, ze bespraken dat het burn-outseizoen weer was begonnen. Esther vertelde dat ze als psychiater steeds vaker jonge mensen op de crisisdienst trof die suïcidaal raakten omdat hun cavia dood was, hun verkering uit of hun tentamen onvoldoende. Daar had Jort die domme opmerking bij gemaakt. Die ik hier niet ga herhalen omdat ik het al erg genoeg vond dat het bij Jinek niet over die verontrustende ontwikkeling onder jongeren ging maar over de vrijheid van meningsuiting van Jort en de lange tenen van 'iedereen'.
Esther beschreef ondertussen wat mij betreft hoe jongeren de prijs betalen van te weinig oefening met tegenslag. Gewoon niet geleerd hoe je met pech omgaat, met schaarste, met 'het zit tegen'. Je kunt zeggen 'watjes', maar het is echt logisch dat je denkt dat je vergaat als je op je 20e misschien wel voor het eerst van je leven te maken krijgt met domme pech, tegenvallende resultaten of mensen die jou niet leuk vinden én je dat laten horen.
Ik moest meteen denken aan de woorden van Eric de Blok, naar wie ik verwijs in het hoofdstuk over de steeds-betercultuur in je organisatie, in mijn nieuwe boek Cultuurdingetje, hè ... Eric haalde voormalig hoofdbioloog van Burgers’ Zoo aan over de noodzaak van wankelen om te leren. Zoals dat bij bomen gebeurt. Als je bomen beschermt tegen nadelige weersinvloeden, bijvoorbeeld harde wind, dan heeft dat tevens een nadelige invloed op de houtvorming. Als je bomen letterlijk uit de wind houdt, dan kan het voorkomen dat een boom in de zomer tijdens een regenbui geheel ombuigt naar de grond, of de stam het gewicht van de natte kruin niet kan dragen. Om dit te voorkomen worden bomen in een kas regelmatig heen en weer geschud. Dit 'wankelen' versterkt de houtgroei, zodat deze bomen stevig worden en tegen een stootje kunnen. 'Wankelen doe je met één been in orde en met het andere been in chaos. En net als bomen, word je sterker als je de krachten van deze plek leert verdragen. Dit is de plek waar wij al wankelend stevig worden. Dit is de plek waar wij mensen leren. Leren om stevig te staan in een kwetsbare, snel veranderende wereld,' aldus Eric.
Leren als leren wankelen. Tegenslagen, tegenwind, obstakels overbruggen, dat is dus goed voor een steeds-betercultuur in je organisatie. Een veilige leeromgeving creëren moet dus wankelen faciliteren. Ja, dat gaat over een versie van expres en gericht schudden en nee, dat is niet per se leuk. Voor een steeds-betercultuur wel cruciaal en zolang iedereen weet waartoe je dat doet - namelijk om als organisatie een steeds-betercultuur te ontwikkelen - is dat te verdragen. En nee, je hoeft echt niet met z’n allen een soort Kamp van Koningsbrugge te doen waar het doel lijkt om elkaar zodanig te schudden dat je er huilend dan wel kotsend uitkomt.
Die gebrekkige wankel-oefening, die vergeten training in dealen met tegenwind en domme pech, daar moest ik aan denken bij suïcidale studenten bij de crisisdienst. En in organisaties sta je misschien niet bij de crisisdienst, maar uit training raken in wankelen, levert heel makkelijk blinde paniek en een gevoel van 'onoverkomelijk' op als je fikse tegenwind krijgt die aanvoelt als een tornado.
Je kunt daar, net als Jort, een domme, geringschattende opmerking over maken. Je kunt je ook afvragen hoe je in je organisatie alle wankelen hebt wegge-efficiencyslag-t. Geen wonder dat mensen dan niet meer kunnen wankelen. En leren. En meebewegen. Simpelweg uit training geraakt hè. Gewoon weer invoeren, dat wankelen. En even erbij zeggen dat het heel normaal is dat mensen het gevoel in een tornado te zitten bij de eerste de beste frisse tegenwind. Dat het heel logisch is dat ze zich kapot schrikken van hun eigen stijfheid en kwetsbaarheid en het gevoel hebben plat op hun bek te gaan. Domweg omdat je nou eenmaal vergeten bent, of afgeschaft hebt, om in wankel-training te blijven. Niks mis met hen. Dat gaan we even beter doen, voor die steeds-betercultuur.
Nou die jongeren nog. Die schudden-aan-de-boom-cursus voor ouders zal ik in een ander leven wel in neonletters op mijn gevel zetten ...