"Best irritant eigenlijk hoe we toch intuïtief geneigd zijn om het tegenovergestelde te doen van wat je zou moeten doen om cultuurverandering teweeg te brengen..."
Het was één van de reacties van een lezer op mijn boek Cultuurdingetje, afgelopen zomer. En het klopt: voor cultuurverandering moet je tegen-natuurlijk handelen. Niet voor de lol, ook niet omdat zo langzamerhand volledig je buik vol hebt van de oude cultuur, maar simpelweg omdat je voor een verandering oude patronen moet keren, oud DNA dat in de vloerbedekking zit. Zou fijn zijn als dat 'gewoon' vanzelf gaat, maar helaas.
Ik vind dat logisch. Omdat ik naar organisaties kijk als levende systemen. Die altijd exact dezelfde reactie op verandering hebben: terug naar af. Vasthouden aan de oude status quo en blijven doen wat je altijd al deed, is een normale, natuurlijke reactie op verandering in elk levend systeem. En geen teken van ouderwetse, niet-veranderbereide, vastgekoekte medewerkers zonder innovatief vermogen. Het is ook geen teken van incompetente want niet-standvastige, on-inspirerende leiders.
Vasthouden aan de oude status quo is heel erg efficiënt. Die oude manier kost nou eenmaal de minste energie voor een collectief, het gaat volautomatisch. Vanzelf. En vanzelf is efficiënt voor het overleven van levende systemen. De oude vloerbedekking is dus hardnekkig: volkomen normaal en voorspelbaar. En: elke verandering, hoe leuk, goed of gedraagvlakt ook, heeft altijd een prijs. Er raakt altijd iets verloren. Je moet er je comfort-zone voor verlaten.
Dus als je gaat veranderen dan MOET je tegen-natuurlijk handelen. Dat voelt tegennatuurlijk. Klopt. Is het ook. Dat is niet leuk. Daar win je nou niet per se de populariteitsprijs mee. Zeker niet. En het is noodzakelijk. Je MOET de oude status quo verbreken. Oude gewoontes verstoren. Oude snelwegen opbreken. Oude conventies de deur uit doen. En je moet oude appèls frustreren. Er zit niks anders op. Tel uit je winst bij cultuurverandering.
De kunst is om precies goed te mikken met je tegennatuurlijk handelen. Precies dáár waar de hefboom voor verandering zit. Als je als adviseur een bijdrage wilt leveren aan de veranderopgave van je organisatie, heb je goud in handen als je weet hoe dat moet. En als je verstand hebt van precies goed tegen-natuurlijk handelen. Dat begint bij vloerbedekkinglogica. Die logica waarmee je organisaties kunt geruststellen die verbijsterd, moedeloos of gefrustreerd raken van alle onbegrijpelijke bokkensprongen van hun organisatie in verandering. Verstand van vloerbedekkinglogica levert je een feilloos gevoel op voor wat je concreet tegen-natuurlijk kunt (en moet) doen voor een cultuurverandering. En wat je vooral niet moet doen omdat je oude cultuur daar alleen maar erger van wordt. Scheelt ook heel veel tijd en energie. En minder de verkeerde kant op ploeteren. Daar word je woest aantrekkelijk van als adviseur.
Je hebt alleen nog twee andere opgaves:
- als adviseur zelf tegen-natuurlijk handelen, precies goed gemikt;
- zorgen dat je er niet uitgegooid wordt omdat je adviezen of je interventies wel erg tegen-natuurlijk zijn. Zoals mij ooit gebeurde.
Ik ben er wel eens uitgegooid omdat ik de opdracht om 'nou eens echt definitief die cultuur te keren van alles onder tafel houden' iets te serieus had genomen. Ik zie mezelf nog woedend op een bankje tegenover het pand van mijn opdrachtgever zitten. Uren. Dat ik me er niet zomaar uit liet zetten. Dat hij me zelf had bezworen dat het dit keer echt anders moest. Toen de pleuris uitbrak, had ik het gedaan. En zette hij me eruit.
Ik was het belangrijkste vergeten: voorspellen met de opdrachtgever hoe zij volautomatisch terug zouden gaan naar de rottigheid onder, in plaats van op tafel. ik had de pittige opdracht handenwrijvend aangenomen en was er vanuit gegaan dat ik weliswaar geen applaus zou krijgen als de rottigheid op, in plaats van onder tafel zou blijven, maar eruit gemikt worden omdat onder mijn handen precies dat gebeurde wat gewenst was, die had ik geheel ten onrechte dan weer niet zien aankomen. Mijn tegen-natuurlijk handelen werd acuut 'kaltgesteld', volautomatisch terug naar af!
Goed mikken met je vloerbedekkinglogica, wil je dat ook, als adviseur? Gids voor organisaties in verandering, master in tegen-natuurlijk speuren en - mogelijk schrikbarend - woest aantrekkelijk worden? In 2023 start weer de volgende systemische master voor adviseurs. Krijg je niet alleen heel veel vloerbedekkinglogica maar kun je ook meteen profiteren van mijn struikel-lessen met tegen-natuurlijk-vloerbedekking-eruit-krijgen!