Er is één vraag die ik al jaren krijg. Of eigenlijk is het geen vraag. Het is een stelling. Met een vraagteken voor de vorm. Waar ik eigenlijk alleen maar ja op hoef te zeggen.
"Maar Maaike, verandering bij de overheid, dat is toch echt heel anders dan bij commerciële organisaties?" Met een lichte (of minder lichte) neus optrekken over 'het gebrek aan verandervermogen van de overheid'.
Meestal komt deze vraag/suggestie/stelling na mijn toelichting op wat volkomen normaal en voorspelbaar is bij elke verandering. Wat altijd en steeds opnieuw in elke organisatie (overheid of commercieel) gebeurt als je wilt dat het gedrag en de cultuur van je organisatie verandert. Dat veel hetzelfde is. Dat het geen biet uitmaakt of het om de verandering naar zelfsturing, duurzaamheid, klantgerichtheid of wat dan ook gaat.
Die logica is een opluchting, vaak. Dat het niet vanzelf gaat: logisch. Waarom die oude patronen en die oude cultuur eerst erger worden. Niks raars aan, niks raars ook aan de mensen, zelfs niet (!) aan de leiders.
Het raakt ook acuut aan allerlei opvattingen over wat logisch is. Namelijk dat je met de juiste mensen (bekwaam genoeg, jong genoeg, divers genoeg) vanzelf die zo gewenste cultuur in je organisatie krijgt.
Niet waar.
Dat je met voldoende draagvlak, intrinsieke motivatie en commitment vanzelf afkomt van die oude hardnekkige patronen en die oude hardnekkige cultuur.
Niet waar.
Dat je er nou eenmaal niks aan kan doen, aan die cultuur. En dus zeker als je bij de overheid werkt.
Twee keer niet waar.
Die logica kan je opluchting èn kortsluiting opleveren. Geruststelling èn buikpijn. Afgelopen week sprak ik een opdrachtgever. Hij had een nieuwe baan. In een nieuwe organisatie. En zat binnen drie maanden met allemaal goeie, ervaren mensen met, heel raar, vanaf het begin een uitermate moeizaam MT. Ze vroegen zich al af of ze selectiefouten hadden gemaakt ...
Hij vroeg zich zelf af of er dan - misschien, eventueel, toch - iets aan hèm mankeerde. Hij had immers zo lang bij een andere organisatie gewerkt, misschien was hij wel blind geworden voor zijn eigen makken...?
Mijn eerste uitleg (nee, er mankeert niks aan jullie of aan jou, het is volkomen logisch wat jullie gebeurt) zorgde voor enorme opluchting, duidelijk hoorbaar aan de telefoon. "Sorry hoor, blijkbaar raakt het me meer dan ik dacht." Ik stelde nog een paar andere vragen. Over de ontstaansgeschiedenis van deze kakelverse organisatie. "Oh shit", was de reactie. "Wij dachten: alles nieuw, nieuwe organisatie, frisse nieuwe mensen, geen ballast. Begint me iets te dagen waarom het in het MT zo irritant niet vanzelf gaat. En wat onze klus is ..."
Opluchting èn zweet op de rug dus. Dat krijg je van mijn perspectief op organisatieverandering en cultuurverandering. Dat krijg je waarschijnlijk ook van mijn boek Cultuurdingetje hè ... Een lezer schreef een review 'helder, direct, enorm grappig, heel eerlijk, ontluisterend en recht in je gezicht, met al het moois en lelijks wat er over cultuurverandering gezegd moet worden, wil je er ooit iets van begrijpen'.
Je kunt het boek ook lekker laten liggen. Krijg je ook geen klotsende oksels van 'pijnlijk herkenbaar' en 'confronterend concreet', wat andere proeflezers schreven ...!